Đây là một câu trả lời rất hay tôi gặp được khi đặt câu hỏi trên subreddit r/taoism. Xin chia sẻ lại với các bạn.
Câu hỏi:
Lúc thực hành Đạo giáo bạn có bao giờ gặp mâu thuẫn (paradox) nào không?
Ví dụ, làm X thì sẽ làm theo Đạo, không làm X cũng là làm theo Đạo, và làm thứ ngược lại với X cũng là làm theo Đạo. Vậy X với bạn là gì? Ba cái này có thể khác nhau tùy theo thời điểm và hoàn cảnh, nhưng tôi đoán nó cũng có thể làm bạn bối rối?
Câu trả lời của CloudwalkingOwl:
Tôi đoán mâu thuẫn lớn nhất chính là kung fu. Để có thể làm được điều gì đó mà không phải tốn công, bạn phải tốn công tập luyện cả bao nhiêu năm trời. Và để có thể làm nó một cách tự phát và không phải suy nghĩ, bạn phải dành ra rất nhiều năm chiêm nghiệm về thứ bạn đang học. Nhưng cái mâu thuẫn này nó không có thực, nó chỉ trông vậy mà thôi. Cái mâu thuẫn này đến từ việc không hoàn toàn hiểu cái thứ bạn đang nói. Đây chính là chỗ đưa ta đến cái ý tưởng bạn không thể giải thích Đạo bằng từ ngữ.
Cái ý tưởng Đạo khả Đạo phi thường Đạo không thực sự là mâu thuẫn, mà thật ra nó đòi hỏi ta có một cách hiểu sâu sắc hơn về bản chất của “phát ngôn”. Đạo không thể giải thích được qua sự độc thoại, nhưng có thể thấy nó được qua sự đối thoại. Nghĩa là bạn không thể giải thích nó bằng từ ngữ mà ai nhìn vào cũng thấy đương nhiên. Nhưng một người thấu suốt có thể giải thích nó cho một người khác – nếu như họ đã sẵn sàng – thông qua một cuộc nói chuyện với rất nhiều lần đối đáp (back-and-forth), bằng kinh nghiệm cả hai bên cùng có chung, và bằng niềm tin cùng bồi đắp lẫn nhau. Đó là vì không ai sử dùng từ ngữ theo cùng một cách, và, không ai có chung một trải nghiệm. Điều này không giống với điều mà đa số mọi người đều nghĩ.
Khi một người đã chịu nhiều nỗi đau đến mức một ngày họ bàng hoàng kết luận rằng họ không còn khả năng để hy vọng thêm một lần nào nữa rồi, thì toàn bộ thế giới xung quanh họ sẽ rùng rùng biến đổi. Một khi họ đã học được rằng mình hoàn toàn bất lực để thay đổi tình hình, thì kèm theo đó họ cũng sẽ có những niềm tin mới để hợp lý hóa sự cam phận của mình. Những niềm tin mới này - tuy gây hại - nhưng lại rất logic, khiến cho họ không những không có động lực để thay đổi, mà còn có động lực để không thay đổi.
Đã có hằng hà sa số những bài viết giải thích những ngộ nhận phổ biến, và cũng đã có hằng hà sa số những dự án thay đổi nhận thức cộng đồng. Nhưng cuộc sống đã cho họ quá đủ trải nghiệm rồi nên họ mới thành ra như thế. Giờ muốn họ thực sự suy nghĩ điều ngược lại thì cần cho họ một sự trải nghiệm mới nhiều gấp đôi, gấp ba. Nên nếu chỉ dừng ở việc hy vọng cái hiểu đúng sẽ đủ khả năng cạnh tranh với cái hiểu sai, còn bản thân những thứ đang dung dưỡng cái sai thì không bị đả động đến, thì chỉ là chữa phần ngọn chứ không phải phần gốc.
Nhưng liệu ai sẽ là người đem lại trải nghiệm nhiều gấp đôi, gấp ba cho họ, khi xã hội vẫn hằng ngày có những ví dụ để tiếp tục khẳng định niềm tin tiêu cực đấy? Tại sao lại phải trông chờ vào những thứ ngẫu nhiên, khi ta hoàn toàn có thể tạo ra môi trường phù hợp cho họ? Và nếu không ta thì ai, khi ta mới là người hiểu rõ họ nhất và nhiều động lực nhất để giúp họ?
Nếu trong tâm trí bạn cũng có một người mà bạn rất muốn giúp họ thay đổi nhưng cảm thấy bế tắc, chúng tôi muốn mời bạn gia nhập Mạng lưới người thân, bạn bè của người có niềm tin tiêu cực để phối hợp cùng những người bạn khác. Đây là các hoạt động của nhóm:
Hỗ trợ 1-1 cho thành viên
Thảo luận các kiến thức liên quan đến sự tác động
Thành lập một cơ sở dữ liệu những người có tiềm năng và sẵn sàng trợ giúp nhau tác động đến cá nhân và cộng đồng người có niềm tin tiêu cực