Idea

Ý tưởng nền tảng dịch thuật ngữ

Leave a comment

Lý do dự án

Dự án đóng góp dịch thuật từ cộng đồng phổ biến nhất hiện nay Wikitionary có những nhược điểm sau:

  • Không có đất để giải thích tại sao thuật ngữ lại hợp lý cho lĩnh vực này, lại không hợp lý cho lĩnh vực khác
  • Không giải thích được tại sao thuật ngữ cũ lại không nên sử dụng
  • Và quan trọng nhất: không chú trọng đến việc thảo luận, bình chọn và giới thiệu các phiên bản dịch khác nhau

Dự án sẽ giúp người dùng dễ dàng khảo sát sự hình thành, phát triển và chấp nhận của thuật ngữ. Nếu bạn đã biết về các trang như Reddit hoặc Stack Exchange thì cách hoạt động cũng tương tự. Điều này các diễn đàn, nhóm Facebook vừa khó làm được vừa tản mát.

Workflow người dùng

  1. Tìm các cách dịch có sẵn, từ từ điển thông thường và các từ điển chuyên ngành khác
  2. Hiểu được nội dung của nó, rồi tạo ra thuật ngữ mới
  3. Lý giải tại sao nó lại phù hợp trong lĩnh vực X. Đưa ra ví dụ
  4. Cộng đồng bình chọn các đề cử tốt nhất

VD: Heuristics có thể dịch là mẹo vặt, lối tắt, kinh nghiệm dân gian, nhưng trong ngành khoa học nhận thức thì nó nên được dịch là gì? Tại sao?

Những lĩnh vực chuyên ngành liên quan

  • Kỹ thuật thư viện
  • Lập trình: quản lý cơ sở dữ liệu, thiết kế web
  • Ngôn ngữ học: từ điển học
  • Khoa học nhận thức
  • Community building
  • UX

Lộ trình

  1. Tìm hiểu kỹ hơn về Wikitionary, ProZ, Area 51 Stack Exchange xem có nhất thiết phải xây dựng mới hay không.
  2. Lập team
  3. Quảng bá

Hiện tại mình không có thời gian để làm chuyện này. Ai thấy ý tưởng hay cứ lấy tự nhiên. Nếu bạn lập nhóm thì mình cũng sẽ tham gia đóng góp.

Dự án khác

Bộ sưu tập từ điển chuyên ngành

Dự án dịch máy tranonet dành riêng cho tiếng Việt (theo quảng cáo là hơn cả Bing Translate, Google Translate trong việc dịch thuật ngữ chuyên ngành)
Xây dựng thuật ngữ và dùng trong phần mềm hỗ trợ nhóm dịch – ROSETTA’s site for Translations
Việt Hoá Thuật Ngữ
thuatngu
Dự án từ điển mở tiếng Việt – Open Vietnamese Dictionaries Project – Điện tử Việt Nam
http://www.vietlex.com/help/about_corpus.htm
Translations/Vietnamese – Launchpad Help
About Translator Toolkit – Translator Toolkit Help
Cần một dự án dịch thuật cấp quốc gia về nhân học

Những tìm sâu triết học

Một quan điểm về loại bỏ từ Hán Việt trong tiếng Việt

Leave a comment

Đây là quan điểm của dịch giả Nguyễn Đình Thắng, trích ở cuốn Những tìm sâu triết học của Wittgenstein, NXB Domino.

Những tìm sâu triết học của Wittgenstein: trò chơi ngôn ngữ với bản dịch Việt? – Người Đô Thị

  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
  • 6
the_general_problem

Kinh nghiệm dịch: công cụ dịch

Leave a comment

Software setup

Let’s say you have a 13” laptop screen. You will be quickly overload with the number of programs you need to open. The simplest way to manage screen estate is just buying a separate 19” screen. But if you can’t/don’t want to, the solution is to install a multi desktop program.

I use VirtualWin because it has these features:

  • Auto assigning programs to their appropriate desktop,
  • Lots of addons
  • A tray icon indicating which desktop I am

Here is how I set things up:

  • Desktop 1: source (PDF) and translation (Word) in half screen
  • Desktop 2: ‎References:
    • Browser: research, English word definition
    • Dictionaries:
    • Word:
    • PDF: 2 columns

Dùng windows + trái, phải để tách màn hình, giảm gián đoạn mạch suy nghĩ, giảm thao tác

Word vs CAT

At first, it seems that CAT is much better than Word for translation. I mean, if it’s not better, then why do people have to invent it? However, for non-technical translation, in which a term may have different translation options, each of them has different subtleties, then relying on term base or translation memory may not be appropriate. It is possible that for a same word within a same book you have to use different translations for it.
 

Disadvantages of Word over CAT:

  • No parallel scrolling between source and translation. This can be mitigated by writing a script
  • No track change, no record track change, no comment to read
  • No tags for printing

Disadvantages of CAT over Word:

  • Ultimately, you need to export the document to Word make use of comments and track changes
  • Term base and translation memory are not suitable when a single word needs to be re-translated every time
  • Segmentation breaks inter-paragraph flow (for texts whose meanings can change depending on its typography)

If you want to support open-source software, note that Writer has issues with footnotes in large documents though. I once lost a work because the format suddenly corrupted and couldn’t be opened.

But for technical works, I recommend using CAT over Word.

AutoHotKey

Dịch Việt Anh thì không ai bằng từ điển Việt Anh của Viện Ngôn ngữ học:

:*:vb::Run D:\Google Drive\Dictionaries\Tiếng Việt\Việt Anh.pdf

Dịch Anh Việt thì:

:*:vv::
InputBox, UserInput, WORD, Enter a WORD, , 200, 120
if not ErrorLevel
{
    ; remove first and last white spaces
    UserInput := trim(UserInput)
    ; replace all middle white spaces with +
    UserInput := StrReplace(UserInput, A_Space , "+", UserInput)
    Run, http://tratu.coviet.vn/hoc-tieng-anh/tu-dien/lac-viet/ALL/%UserInput%.html
Run, https://www.macmillandictionary.com/dictionary/british/%UserInput%
Run, https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/%UserInput%
Run, https://www.ldoceonline.com/dictionary/%UserInput%
}
return

Google Hit Hider

Các từ điển dưới đây hoặc là dùng Google dịch, hoặc là copy của từ điển mở của Hồ Ngọc Đức. Tôi block hết cho nhẹ.

example.com
en.bab.la
vi.glosbe.com
glosbe.com
mymemory.translated.net
3.vndic.net
www.rung.vn
englishteststore.net
chiasekienthuc24h.com
tratu.soha.vn
dict.vietfun.com
www.indifferentlanguages.com
dict.laban.vn
vi.aliexpress.com
nghialagi.net
Makes+_94d9eb6eea3608124a1e9fe6b0e64f0e

Kinh nghiệm dịch: google thuật ngữ tiếng Việt

Leave a comment

Đặt mình vào tư thế của người thầy dạy sinh viên, của người có kiến thức nhưng chỉ tạm thời quên

Đừng mong tìm được thuật ngữ tiếng Việt nếu không có filetype:pdf !!!

Từ điển Cồ Việt

Vào Wikipedia tiếng Anh → qua Wiki tiếng Trung → phiên âm sang từ Hán Việt

Nhiều khi thấy Google Translate hay Bing Translate cũng nghĩ ra nhiều từ thú vị phết. Không hẳn là nó dịch đúng, nhưng vì nó ngu ngu nên khơi mở được nhiều cách tiếp cận mới.

Dự án dịch máy tranonet dành riêng cho tiếng Việt (theo quảng cáo là hơn cả Bing Translate, Google Translate trong việc dịch thuật ngữ chuyên ngành)

Lục database

Dataset Search

Trung tâm Thông tin Tư liệu – Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam

Bộ sưu tập tài liệu tham khảo ảo – Thư viện trung tâm ĐHQG TP.HCM

Google Scholar

-inurl:htm -inurl:html intitle:"index of" "Last modified" mp4 "peppa pig"
:related :info $50..$100

intext:keyword 
site:reddit.com/r/opendirectories/

List of academic databases and search engines – Wikipedia

http://www.powersearchingwithgoogle.com

http://www.googleguide.com/advanced_operators_reference.html

Snoopsnoo

Các từ khóa để thêm vào sau từ mình cần tìm

Từ khóa chung

chuyên ngành

chương trình đào tạo

Đại cương, khái luận

Luận văn, luận án

Kỹ thuật (làm) pdf

Hướng dẫn sử dụng (hướng dẫn sử dụng của Toshiba hay có song ngữ dịch chuẩn)

List/checklist/outline

Từ khóa y học

Các bệnh viện lớn, bộ y tế, WHO

Dung nạp

dieutri.vn

Từ khóa tâm lý

https://trangtamly.blog/ (song ngữ)

tâm lý trị liệu | tủ sách tâm lý trị liệu

Từ khóa vệ tinh – vũ trụ

Trung tâm vệ tinh quốc gia

Trung tâm vũ trụ Việt Nam

Viện công nghệ vũ trụ: http://www.sti.vast.ac.vn/

http://spaceprogram.vast.vn/ket-qua-san-pham/85-sach-giao-trinh.html

ISS virtual tour: http://esamultimedia.esa.int/multimedia/virtual-tour-iss/

AutoHotKey

:*:pdff::filetype:pdf `{backspace}
:*:indexx::intitle:"index.of" -inurl:(html|htm|php|asp|jsp) type:(pdf|epub|mob)`
il_fullxfull.2103323083_k6nj-scaled

Bộ sưu tập từ điển chuyên ngành

Leave a comment

Bộ sưu tập này có khoảng 100 file từ điển. Mình để chế độ tự do chỉnh sửa để ai có cuốn nào mới thì có thể đóng góp. Mình ưu tiên từ điển hoặc giáo trình nhập môn đại học để các bạn dịch nếu phải dịch một thuật ngữ ngoài chuyên ngành có thể hiểu thêm về nó.

Danh mục (bấm Ctrl+F để kiếm) :

  • Các ngôn ngữ khác
  • Các từ điển Tiếng Việt
  • Điện lạnh – Cơ khí – Thi công – Xây dựng
  • Điện tử – Tin học – Công nghệ thông tin
  • English – English dictionaries
  • Khoa học tự nhiên
  • Khoa học xã hội: ngôn ngữ học, tâm lý học, triết học
  • Luật pháp – Nhà nước – Chính trị
  • Môi trường – Năng lượng – Hạt nhân
  • Ô tô – Tàu bè – Máy bay – Vệ tinh
  • Thể thao – Âm nhạc – Mỹ thuật – Du lịch – Thời trang
  • Thương mại – Kinh tế – Kinh doanh
  • Tôn giáo
  • Y, dược
  • 口 Chưa biết sắp vào đâu – chưa có thời gian sắp
  • 口 Danh mục ngành nghề
  • 口 Kinh nghiệm dịch – công cụ dịch
  • 口 Danh mục các tài nguyên khác

Những thứ cần làm trong đây:

  • Sắp xếp lại các thư mục
  • Thống nhất cách đặt tên
  • Tạo bookmark và OCR

Bộ sưu tập này được ra đời khi mình làm biên tập cho cuốn sách Chuyện gì sẽ xảy ra nếu? Bạn cũng có thể xem thêm kinh nghiệm dịch thuật của mình.

Mình có ý tưởng xây dựng một trang web để mọi người đóng góp và đánh giá các cách dịch của các thuật ngữ, cách hoạt động tương tự như Reddit hoặc Stack Exchange. Tuy nhiên hiện tại mình không có thời gian nên cũng chưa thể làm việc nghiêm túc với ý tưởng đó. Chi tiết đọc ở bài: Ý tưởng nền tảng dịch thuật ngữ.

Thống kê vui: cho tới nay bộ sưu tập đã có 15 ngàn lượt truy cập. Một nhà hát lớn có sức chứa khoảng 3000 người. Nếu tạm xem số người truy cập cũng gần bằng số lượt truy cập, thì phải mất 5 nhà hát để chứa hết số đó.

Mở bộ sưu tập

Link tải lên

Giới thiệu dự án Quả Cầu

Dự án Quả Cầu được lập ra là để lan tỏa tinh thần:

  • Phản tư với mọi quan điểm của mình,
  • Trân trọng người khác tuyệt đối,
  • Tò mò với điều khiến mình sợ hãi,
  • Dũng cảm cắt đứt điều gây hại

Nếu làm được những điều đó, thì bạn sẽ có được những phần thưởng sau:

  • Có được niềm vui của việc tìm ra cái sai của bản thân
  • Nhìn ra được vẻ đẹp của người khác dù họ không đáng tin đến bao nhiêu
  • Thấy được sự ngọt ngào của việc vượt qua được nỗi sợ
  • Những mất mát sẽ được hoàn lại nguyên vẹn, không một vết trầy

Ngoài ra dự án cũng khuyến khích các bạn có một hệ thống ghi chép. Như vậy bạn sẽ định hướng được điều mình cần làm, và không bao giờ sợ không biết mình phải làm gì.

Bạn có thể đọc bài Tinh thần Quả Cầu để tìm hiểu thêm. Ngoài ra mình cũng mở dịch vụ bán thân để bạn có thời gian chiêm nghiệm.

Nếu thì

Chuyện gì sẽ xảy ra nếu…?

Leave a comment

Xkcd là một trang web truyện tranh mini của tác giả Randall Munroe. Là một người tìm hiểu nhiều về khoa học, mình đã tốn không biết bao nhiêu thời gian cho nó, vì đọc nó thực sự rất hài và rất thấm. Nhưng cái hay nhất của xkcd có lẽ là vì nó đã giúp độc giả nói lên được những cảm xúc mà họ không quen nói. Các nhân vật được blog Quả Cầu sử dụng như Cueball, Megan, Danish, Black Hat, Beret đều là các nhân vật trong xkcd. Vì những nhân vật này không có khuôn mặt, nên những gì mình hình dung đều có không gian để được phóng chiếu vào đó.

Randall Munroe từng làm trong bộ phận robotic ở NASA, nhưng chỉ được trong 6 tháng vì cảm thấy việc vẽ truyện tranh trên mạng vui hơn (và kiếm được nhiều tiền hơn). Tên của anh được đặt cho một thiên thạch nằm giữa Sao Hỏa và Sao Thổ: thiên thạch 4942 Munroe. Quả thiên thạch này nếu mà đâm vào Trái đất thì cũng đủ sức gây ra một cuộc đại tuyệt chủng tương tự như thời khủng long. May là nó không hướng về phía Trái đất. Năm 2013, tạp chí Wired xếp xkcd vào một trong những sự kiện/sản phẩm/nhân vật liên quan đến công nghệ nhưng gây ảnh hưởng lớn tới kinh tế, chính trị, xã hội thế giới trong 20 năm qua, cùng với Mùa xuân Ả Rập, Steve Jobs, Bill Gates, Sheryl Sandberg, và WikiLeaks.

Giới thiệu về Wired: đây là tạp chí hàng đầu về công nghệ của Mỹ, với khẩu hiệu “Nơi ngày mai được nhận ra” (where tomorrow is realized). Khái niệm “crowdsourcing” cũng là do tạp chí này đặt ra.

Danh sách ở trên còn có cả… pornography 🤣

Quan điểm của Munroe về internet như sau: “Internet hay ở chỗ là bạn không dễ bị nhận ra bằng một người đã được lên TV”. “Nếu tính theo số lượng thì rất nhiều người có thể biết về tôi, nhưng họ sống rải rác khắp nước Mỹ và thế giới.”

Dưới đây là một số tranh của xkcd.

  • xkcd -when_you_assume
  • xkcd -bag_check
  • xkcd -branding
  • xkcd -wish_on_a_shooting_star
  • xkcd -the_economic_argument
  • xkcd -exploits_of_a_mom
    Bà mẹ đặt tên con mình là Robert'); DROP TABLE students;--. Đây thật ra là một dòng lệnh khiến cho toàn bộ dữ liệu của trường bị xóa. Bà ấy thực sự đặt tên con mình như vậy chỉ để chơi khăm nhà trường.
  • xkcd -duty_calls
  • xkcd -wikipedian_protester
    Cueball giơ tấm bảng ghi dòng chữ [Citation needed] ([Cần dẫn nguồn]) trong một buổi nói chuyện trước công chúng của một chính trị gia. Trong Wikipedia, dòng chữ này là một thẻ được dùng để đánh dấu những ý thiếu dẫn chứng. Cueball thay vì giơ biển phản đối hay ủng hộ chính trị gia này thì lại dùng thẻ này.
  • xkcd -citations906
  • xkcd -further_research_is_needed
  • xkcd -impostor
  • xkcd -purity

Nhưng dấu ấn của xkcd không chỉ ở mấy tranh hài mà còn là ở những tranh lãng mạn:

  • xkcd -firefox_2020-01-16_19-16-44
    Bức tranh này là một ẩn ý. Để thấy được ẩn ý này bạn cần vào link gốc để xem: https://xkcd.com/1110/
  • xkcd -dream_girl
  • xkcd -realistic_criteria
  • xkcd -lanes
    Vợ của Munroe bị ung thư vú, nên anh vẽ tranh này để mọi người hiểu thêm về ung thư. Xem ảnh gốc: https://xkcd.com/931/
randallmunroe
4942_munroe2

Chuyện gì sẽ xảy ra nếu…?

Munroe có một hòm thư để độc giả gửi những câu hỏi kỳ lạ nhất có thể, và anh sẽ cố gắng trả lời chúng một cách khoa học và hài hước nhất có thể. Các câu trả lời như vậy được tập hợp vào sách “What if?”. Sách đã được Nhã Nam dịch sang tiếng Việt dưới cái tên “Nếu…thì?”, và mình có tham gia biên tập cuốn này.

Một đoạn phỏng vấn tác giả không được đưa vào sách, nhưng mình thấy có lẽ là nó toát lên toàn bộ thế giới quan của tác giả:

Một vài câu hỏi mà tôi thích đến từ trẻ con. Tôi nghĩ đôi khi người lớn quá chú trọng đến những kịch bản tạo càng nhiều sự phá hủy càng tốt. Khi ấy, tôi có trả lời thì cũng chỉ tô thêm vào những gì họ đã miêu tả, nên cũng chẳng có gì đáng ngạc nhiên. Trong khi trẻ con lại gửi những câu hỏi thật sự kỳ lạ nhưng vào thẳng vấn đề (“chuyện gì sẽ xảy ra nếu có một tòa nhà cao một triệu tầng?”). Tôi thích như vậy hơn, vì khi tôi trả lời, chúng thường đưa tôi đến những điều không lường trước được. (fivethirtyeight)

Bìa cuối mình viết lúc kiến thức không được vững vàng lắm nên nghe triết lý cao siêu 🤣. Nếu được thì mình sẽ viết lại thế này:

Bạn đang có một câu chuyện hay ho thú vị, và muốn nó được kéo dài mãi mà không cảm thấy chán? Hãy đặt câu hỏi. Đặt thật nhiều vào. Trả lời chúng tất nhiên là tốn công tốn sức, và rồi sẽ có lúc bạn cảm thấy hoang mang. Nhưng nhờ thế, bạn sẽ thấy thật yên tâm với những điều hiện tại. Nhưng hay hơn cả, là đặt câu hỏi cho những điều tưởng như không bao giờ tồn tại. Lúc đấy, dù điều gì có xảy đến thì ta cũng có thể cười thật rạng rỡ, vì ta đã có trong tay vô số lối đi để tiếp tục cuộc hành trình.

Nói thêm một chút về cái tên. Bìa gốc tên là What if?, dịch sát thì phải là Chuyện gì sẽ xảy ra nếu?. Đồng ý rằng tên này dài, nhưng mình nghĩ nó hay hơn tên Nếu... thì? hơn nhiều. Nếu... thì? chỉ đơn giản là sự thắc mắc, khám phá một vấn đề gì đó. Còn Chuyện gì sẽ xảy ra nếu? còn hàm nghĩa dám đối diện với thứ mình cho là vô lý, và dám đánh đổ những gì mình tin là chân lý. Hy sinh cái nghĩa như vậy cho một cái tên ngắn, mình thấy thật không đáng.

Thật ra mình cũng hiểu là một người biên tập viên tốt là một người có thể mạnh dạn cắt bỏ những gì không cần thiết. Mình chỉ muốn nói là ở trường hợp này nếu lựa chọn cách dịch như vậy thì sẽ có những lớp nghĩa như vậy bị mất đi. Nhờ những lớp nghĩa đó mà độc giả mới có cơ hội được tự mình khám phá ẩn ý của tác giả. Nếu bỏ chúng đi, đồng nghĩa với việc họ bị tước bỏ niềm vui được mở ra những góc nhìn mà trước đây họ chưa từng có.