Lời mở đầu
Tôi đã dành ba mươi năm, bốn mươi năm để kiểm nghiệm xem liệu mình có nhầm lẫn hay không, vừa làm vừa nghiền ngẫm, nhưng chưa lần nào tôi tìm ra được bằng chứng chống lại điều ấy cả.
Đã có vô số bài viết bày tỏ niềm yêu mến với cuốn sách Cuộc cách mạng một cọng rơm của ông Masanobu Fukuoka, mà bài viết Cuộc cách mạng một cọng rơm: cuốn sách lạ và quý của tác giả Nguyên Ngọc, đăng trên báo Người Đô Thị, là một đại diện cho những niềm yêu mến đó. Nhưng chỉ cần lướt qua vài review trên Goodreads, bạn sẽ thấy số ý kiến gay gắt phản đối sự cực đoan của ông ấy cũng không hề nhỏ. Và kỳ lạ hơn nữa, dường như hai bên đều không phủ nhận nhau. Bên phản đối thì không phủ nhận cái hay của nó, còn bên ủng hộ thì cũng không thấy nói là bên kia sai. Những người đứng giữa thì vừa khen vừa chê, chứ cũng không lý giải được tại sao một quan điểm hay như vậy lại thành ra cực đoan, kiêu ngạo.
Cũng như nhiều người trong số họ, tôi cũng bối rối. Một mặt tôi cũng muốn nếu có dịp cũng tự tạo một khu vườn như ông ấy. Mặt khác tôi thấy ông ấy như dựng bù nhìn rơm vào khoa học vậy. Tôi đọc cuốn này lúc nó mới xuất bản ở Việt Nam, và lúc đó tự nhủ là sau này sẽ nhất định làm một bài phản biện cho bằng được. Tôi nghĩ, những lời tán dương ông ấy cũng nghe nhiều rồi, những lời chỉ trích chắc còn nghe nhiều hơn. Nhưng cả hai đều không thể bằng được một lần thấy rằng mình đang nhầm lẫn một cách thỏa đáng. Cái mong muốn dài ba mươi, bốn mươi năm đó nên được đáp ứng một lần. Nên hôm nay tôi sẽ thử góp một chút lời cho chuyện đó.
Với những ai làm nông nghiệp tự nhiên, có thể những điều ở đây chỉ là tranh cãi chữ nghĩa, và đọc bài viết này cũng không giúp mấy cho việc phụng sự tự nhiên. Nhưng vấn đề là, chính chữ nghĩa tạo nên thái độ của con người, và nói gì thì nói, muốn phụng sự được tự nhiên thì phải có thái độ đúng đắn. Nếu xem nhẹ chuyện này, thì không sớm thì muộn, sự hiểu lầm, biến tướng và định kiến sẽ xảy ra.
Một vấn đề tương tự tôi có chỉ ra trong bài Khi đạo sĩ gặp rối loạn tâm lý: việc từ chối phân tích thay vì xóa bỏ nỗi sợ như ý định của những người xây dựng Đạo giáo, thật ra sẽ làm dung dưỡng nó, và làm cho mối quan hệ trở nên nặng nề hơn.
Bài viết chia làm 3 phần:
- Thứ ông ấy nghĩ không phải là khoa học đúng nghĩa
- Thứ ông ấy làm lại chính là khoa học đúng nghĩa
- Khoa học có trong những triết lý của ông ấy
Lưu ý: tác giả bài viết này chưa đọc về triết học trong khoa học, hay khoa học học. Lương tâm của tác giả bị cắn rứt khi nói những điều mình có thể chưa hiểu rõ. Nhưng có lẽ đây là lúc nên mạnh dạn dẹp sự xấu hổ đó qua một bên để làm điều cần thiết. Cứ tạm viết ra đã, rồi sau đó nhờ người có hiểu biết chỉnh sửa sau cũng không muộn.
Vị trí trong sách của những câu trích dẫn sẽ được để trong ngoặc.
Ban đầu tôi đứng về phía phản đối để viết bài này, và nó chỉ có 3 phần trên. Sau khi đăng lên, tôi đã có dịp trò chuyện với người dịch cuốn sách này, anh Tuan Kiuti Di. Anh đã cho tôi vỡ lẽ ra nhiều điều, và tôi phát triển chúng thành các phần sau:
- Lý do tại sao mọi người cảm thấy ông ấy thật cao ngạo
- Cái sai nghiêm trọng của các nhà khoa học mà ông ấy muốn cảnh tỉnh (nói theo cách các nhà khoa học đều thấy thỏa mãn)
- Cách để quay lại Tự nhiên khi đang sống trong thế giới khái niệm
Bạn có thể đọc thẳng phần đó nếu thích, hoặc bấm Bắt đầu để đọc từ đầu đến cuối. Tôi hy vọng bài viết này sẽ làm cả hai bên cảm thấy thỏa mãn.
Tóm tắt nội dung sách
Đây là tóm tắt của bạn Rosie Nguyễn:
- Con người làm cho đất đai tự nhiên yếu đi, làm môi trường ô nhiễm đi. Sau đó lại tìm những cách thức để giải quyết hậu quả. Nếu ban đầu cứ để tự nhiên làm việc của nó thì sẽ không phải nhọc công. Tự nhiên là hoàn hảo.
- Chúng ta phải trả giá quá nhiều cho sự ham muốn vô độ của con người: muốn có thực phẩm khác mùa, muốn trái cây phải to đẹp bóng loáng, muốn ăn nhiều nhiều thịt và những thực phẩm chế biến khác.
- Thực phẩm tự nhiên chính ra phải có giá thấp vì ít tốn công chăm sóc nuôi trồng.
- Đất đai yếu mới cần hóa chất. Nếu giải quyết vấn đề từ gốc thì không phải nhọc công đi giải quyết hậu quả. Chỉ phụng sự tự nhiên và thế là mọi sự tốt đẹp cả.
- Nông nghiệp đã trở nên lạc hậu và yếu đuối về tinh thần, chỉ dành quan tâm đến phát triển vật chất.
- Phải sống sao để bản thân thức ăn ăn vào thấy ngon miệng, chứ không phải thêm thắt gia vị cho ngon miệng.
- Chỉ ở đây, chăm lo một cánh đồng nhỏ, sơ hữu sự tự do và sung túc mỗi ngày. Đó là cách sống khởi nguyên của nông nghiệp.
- “Liệu mùa thu tới có mang theo gió hay mưa, tôi không thể nào biết được. Nhưng hôm nay, tôi sẽ làm lụng trên đồng”
- Mục đích tối thượng của làm nông không phải là trồng cây mà là sự tu dưỡng và hoàn thiện con người.
Giúp nhau thoát nợ
Khi một người cần vay nhiều thì sẽ có 2 nguồn để vay:
- Từ bạn bè, người thân
- Từ các dịch vụ cho vay tín chấp, bất kể đó là vì lợi nhuận hay phi lợi nhuận
Nhưng:
- Vay từ bạn bè, người thân thì khó mở lời, mà nếu đã mở lời thì cũng có vô số lý do để họ từ chối. Có những người dù có tiền và cũng quan tâm bạn bè nhưng vẫn quan niệm rằng "Không cho vay thì mất bạn. Cho vay rồi còn mất nhanh hơn"
- Vay dịch vụ thì có thể không đủ điều kiện để được vay, hoặc lãi quá cao, hoặc hạn mức không đủ để xử lý vấn đề
Ai cũng biết giải pháp cho chuyện này là góp gió thành bão, nhiều người cùng tham gia hỗ trợ họ. Một trong những cách thường gặp là gây quỹ cộng đồng, như mở tài khoản trên Thiennguyen.app hay GoFundMe rồi vận động mọi người tham gia, chia sẻ. Nhưng giải pháp này có những vấn đề, ở cả phía cá nhân người cho tiền cũng như ở mô hình. Với người cho tiền, dù sự giúp đỡ người khác làm con người cảm thấy cuộc sống có ý nghĩa, việc mất tiền vẫn làm cho tâm lý của họ bị đau. Với mô hình, nó không chú trọng vào việc xây dựng cộng đồng hay thay đổi hệ thống, mà chỉ dừng ở mức từ thiện.
Song song với việc xây dựng các hình thức kinh tế thay thế phi tư bản, một giải pháp cho tình trạng này là thành lập một quỹ vi mô với mục đích giúp đỡ nhau hơn là kiếm tiền, nhưng vẫn đem lại lợi ích hợp lý cho người cho vay. Nếu bạn đã từng cho bạn bè mình mượn tiền và muốn chuyện này được giải quyết triệt để hơn, bạn có thể cân nhắc tham gia quỹ.