Trong tiếng Anh có một câu thành ngữ “The blind leading the blind“, nghĩa là gì chắc bạn cũng không khó đoán. Hóa ra, câu thành ngữ này được dùng khá nhiều trong các nền văn hoá khác nhau. Nó có ở trong cả kinh Phật lẫn kinh Thánh, và đi vào cả hội họa:
- Ví như này, Bharadvaja, một chuỗi người mù ôm lưng nhau, người trước không thấy, người giữa cũng không thấy, người cuối cùng cũng không thấy; cũng vậy, này Bharadvaja, Ta nghĩ rằng, lời nói của các Bà-la-môn cũng giống như chuỗi người mù: người trước không thấy, người giữa cũng không thấy, người cuối cùng cũng không thấy. (Kinh Canki)
- Ngài đáp rằng: Cây nào mà Cha ta trên trời không trồng, thì phải nhổ đi. Hãy để vậy: đó là những kẻ mù làm người dẫn đưa; nếu kẻ mù dẫn đưa kẻ mù, thì cả hai sẽ cùng té xuống hố. (Matthew 15)
Câu chuyện thầy bói xem voi (vốn là một câu chuyện của đạo Phật) cũng tương tự như vậy: các ông mù cãi nhau vì không hiểu vấn đề, và nhìn từ góc độ người sáng mắt thì sẽ thấy buồn cười.
Nhưng vấn đề là, một người mù sẽ cảm thấy thế nào với câu nói ấy? Nếu đến cả Phật và Jesus, hai kẻ từ bi và bác ái nhất thế gian này, còn đem họ ra để làm ví dụ cho sự khiếm khuyết, thì còn nơi nào có thể chấp nhận người mù được nữa? Vậy chẳng phải những thứ họ rao giảng chỉ toàn sáo rỗng thôi sao? Với những người đang đấu tranh cho sự bình đẳng của người mù, có thể họ sẽ cảm thấy những câu này đang khoét sâu thêm định kiến về người mù.
Thế nhưng, nếu bạn thực sự hỏi một người mù về những câu nói này, thì bạn sẽ thấy rất bất ngờ: họ hoàn toàn cảm thấy bình thường. Khi một người mắt sáng hỏi họ “ông bị mù à?”, thì họ chỉ nhún vai bảo, “ừ, tôi bị mù thật”. Thậm chí họ còn lấy làm khoái chí khi người mắt sáng cảm thấy bối rối vì mình lỡ lời. Có khi họ còn chủ động đem câu nói đó để chọc những người mắt sáng khác. Tôi thấy đây chính là một thái độ sống tốt.
Trong bài viết Cách để dẫn đầu bằng việc tự cười bản thân, Kletische cũng đưa ra lời khuyên tương tự: hãy thưởng thức những trò đùa hướng về bạn. Những trò đùa đó thường cũng chứa đựng một phần sự thật nào đó, và dù bạn đau đớn đến đâu thì sự thật vẫn là sự thật. (Và kể cả khi điều đó là sai thì ít nhất điều đó cũng đang trình diện như vậy trong mắt họ.) Việc có thể đối diện được với thiệt thòi của mình một cách nhẹ nhàng và hài hước là bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy bạn là người mạnh mẽ và tự tin. Bằng cách đó, bạn làm những người ác ý cảm thấy mất hứng, và giúp những người không có ý gì trút bỏ được cảm giác nặng nề. Xem thêm: Nên làm gì khi bị biến thành meme
← Phần 1 Phần 3 →Giúp nhau thoát nợ
Khi một người cần vay nhiều thì sẽ có 2 nguồn để vay:
- Từ bạn bè, người thân
- Từ các dịch vụ cho vay tín chấp, bất kể đó là vì lợi nhuận hay phi lợi nhuận
Nhưng:
- Vay từ bạn bè, người thân thì khó mở lời, mà nếu đã mở lời thì cũng có vô số lý do để họ từ chối. Có những người dù có tiền và cũng quan tâm bạn bè nhưng vẫn quan niệm rằng "Không cho vay thì mất bạn. Cho vay rồi còn mất nhanh hơn"
- Vay dịch vụ thì có thể không đủ điều kiện để được vay, hoặc lãi quá cao, hoặc hạn mức không đủ để xử lý vấn đề
Ai cũng biết giải pháp cho chuyện này là góp gió thành bão, nhiều người cùng tham gia hỗ trợ họ. Một trong những cách thường gặp là gây quỹ cộng đồng, như mở tài khoản trên Thiennguyen.app hay GoFundMe rồi vận động mọi người tham gia, chia sẻ. Nhưng giải pháp này có những vấn đề, ở cả phía cá nhân người cho tiền cũng như ở mô hình. Với người cho tiền, dù sự giúp đỡ người khác làm con người cảm thấy cuộc sống có ý nghĩa, việc mất tiền vẫn làm cho tâm lý của họ bị đau. Với mô hình, nó không chú trọng vào việc xây dựng cộng đồng hay thay đổi hệ thống, mà chỉ dừng ở mức từ thiện.
Song song với việc xây dựng các hình thức kinh tế thay thế phi tư bản, một giải pháp cho tình trạng này là thành lập một quỹ vi mô với mục đích giúp đỡ nhau hơn là kiếm tiền, nhưng vẫn đem lại lợi ích hợp lý cho người cho vay. Nếu bạn đã từng cho bạn bè mình mượn tiền và muốn chuyện này được giải quyết triệt để hơn, bạn có thể cân nhắc tham gia quỹ.